شهرستان گلپایگان با پهنه ای در حدود 2 هزار و 421 کیلومتر مربع در غرب استان اصفهان واقع گردیده، ارتفاع آن از سطح دریا 1924 متر است و از شمال و مغرب به استان مرکزی، از شرق به شهرستان برخوار و میمه و از جنوب به شهرستان خوانسار محدود است. این شهرستان از نواحی نیمه بیابانی است و به دلیل نزدیکی به کویر مرکزی ایران، بارندگی در آن کم و دارای زمستان های سرد و تابستان های گرم می باشد. فاصلۀ گلپایگان تا اصفهان 186 کیلومتر است و میانگین باران سالانۀ آن 300 میلیمتر می باشد. جمعیت شهرستان گلپایگان، بنا به سرشماری سال 1395 برابر با 90000 نفر می باشد.

گلپایگان در اصل ورتپاتکان بوده که به معنای شهر یا سرزمین ورتپات است. این کلمه، یکی از نامهای ایران می باشد. به تدریج ورتپات به وردپات، وردپاذ، کردپاز و گلپاد تبدیل شده است. این شهرستان سه دهستان (جلگه، کنار رودخانه و نیوان)، سه شهر (گلپایگان، گوگد و گلشهر) و ۵۲ روستا دارد.

 یکی از محققین خارجی نیز، گلپایگان را مرکب از سه جزء گل و پای و گان دانسته و این وجه تسمیه را عامیانه نامیده است. گلپایگان از شهرهای قدیمی ایران بشمار می رود و در دورۀ ساسانی و بخصوص در اواخر حکومت این سلسله، موقعیت اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مهمی یافته و بخصوص از لحاظ استراتژیک برای دولت مرکزی بسیار مهم بوده است. در دورۀ سلجوقیان که اصفهان به پایتختی برگزیده شد، گلپایگان مورد توجه قرار گرفت و در زمان سلطنت (محمد بن ملکشاه) مسجد جامع عظیمی در این شهر ساخته شد. پس از آن این شهر به دلیل حملۀ مغولان و تیموریان از عمران و آبادی فاصله گرفت، ولی مجدداً در روزگار صفویه و پس از انتخاب مجدد اصفهان به پایتختی، گلپایگان به دلیل آب و هوای مناسب و موقعیت نزدیک به پایتخت به شکوه گذشته خود بازگشت. در زمان قاجار، علیرغم کاسته شدن از توجه طبقۀ حاکمه، گلپایگان همچنان از شهرهای مهم ایران بشمار می رفت.

بازگشت به صفحه قبل