اگرچه در سال های اخیر نظام سلامت توانسته با استفاده از راهبرد مراقبت های بهداشتی اولیه به پیشرفت های چشم گیری در سطح کلی سلامت مردم و بالا رفتن شاخص های مربوط به آن برسد، اما همچنان یکی از مهم ترین دغدغه های سیاست گذاران، برقراری عدالت در سلامت و دسترسی به خدمات سلامتی است. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان متولی سلامت در کشور با عنایت به وظایف و ماموریت های کلی و اسناد بالادستی بویژه سند چشم انداز ۲۰ ساله، سیاست های کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری، مواد قانونی مرتبط با سلامت در برنامه پنجم توسعه و برنامه های دولت یازدهم اجرای برنامه تحول سلامت را پس از یک مرحله مطالعاتی شش ماهه از اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ آغاز کرد. اهداف و برنامه های این طرح در کشور عبارتند از:
کاهش میزان پرداختی بیماران بستری در بیمارستانهای دولتی
در سال 93 حدود 8 میلیون نفر از جمعیت کشور در بیمارستان های دولتی بستری خواهند شد که با توجه به متوسط هزینه بستری 16000000 ریالی ،بیماران مجبور به پرداخت 640000 ریال به ازای هر پرونده می‌باشند. با اجرای این برنامه پرداختی بیماران 1600000ریال خواهد شد .
- در حال حاضر بیماران بستری در بیمارستانهای دولتی برای تهیه دارو و تجهیزات پزشکی و همچنین دریافت خدمات ازمایشگاهی و تصویر برداری به بیرون از ببیمارستان هدایت می‌شوند که با اجرای این برنامه کلیه خدمات مذکور و دارو و تجهیزات مورد نیاز بیماران در بیمارستان تامین خواهد شد و یا با مسئولیت و تامین هزینه توسط بیمارستان برای بیماران در زنجیره دانشگاه فراهم خواهد شد
- ساماندهی بازار آشفته تجهیزات پزشکی کشور از لحاظ قیمت و کیفیت و نحوه تامین آنها از دستاوردهای این برنامه خواهد بود
این برنامه به میزان 5/5 در صد از پرداخت مستقیم از جیب مردم (OOP) را کاهش خواهد داد.
برنامه ترویج زايمان طبيعي
در حال حاضر، ایران با داشتن دومین میزان سزارین در جهان با نسبت 54% وضعیت نامطلوبی از این حیث دارا است. این برنامه در جهت ترویج زایمان طبیعی و سیاست‌های جدید جمعیتی دستوراردهای ذیل را خواهد داشت:
- کاهش سزارین به میزان 10% در کشور.
- کاهش عوارض سزارین برای مادر و نوزاد.
- ترغیب زایمان طبیعی با گسترش زایمان بی درد.
- رایگان شدن هزینه زایمان طبیعی در بیمارستانهای دولتی.
- بازسازی بلوک‌های زایمان با ایجاد فضاهای اختصاصی برای خوشایندسازی محیط زایمان طبیعی.
- افزایش تعداد موالید.
ارتقای کیفیت هتلینگ در بیمارستانهای دولتی
وضعیت خدمات رسانی غیرپزشکی در بیمارستانهای دولتی کشور در حال حاضر دچار کمبودهای جدی است. فرسودگی شدید ساختمان، تخت، تشک، کمد، میز، سرویش بهداشتی، تاسیسات (سیستم سرمایش و گرمایش)، پایین بودن کیفیت غذا و کمبود نیروی انسانی پرستار و کمک پرستار و انجام خدمات مورد نیاز توسط همراه بیماران از مشکلات مهم این بیمارستانها محسوب می‌گردد. با اجرای این برنامه:
- هتلینگ بیمارستانهای دولتی به طور کامل بازسازی و نوسازی خواهد شد. به طوری که تمامی بیمارستانها تا مهرماه سال جاری به حداقل استاندارد (سه ستاره) خواهند رسید.
- کیفیت بهداشت، تغذیه و خدمات غیرپزشکی بهبهود خواهد یافت.
- تعداد نیروی انسانی پرستاری و کمک پرستار به استانداردهای کشوری نزدیک خواهد شد و امور مرتبط با بیماران توسط کادر شاغل در بیمارستان صورت خواهد گرفت.
- در مجموع رضایمندی مردم از بیمارستانهای دولتی هدف این برنامه است.
- این برنامه بهمیزان 1/25در صد از پرداخت مستقیم از جیب مردم (OOP) را کاهش خواهد داد.
حمایت از ماندگاری پزشکان در مناطق محروم
در حال حاضر در حدود 270 شهر محروم کشور نزدیک به 2200 متخصص در حال فعالیت می‌باشند که از شرایط کاری خود و حقوق دریافتی نارضایتی دارند و تمایل به ادامه فعالیت در این گونه مناطق را ندارند و مردم این کشورها نیز جهت دریافت خدمات به مناطق دیگر جابه‌جا می‌شوند. این وضعیت موجبات سختي و مشقت براي مردم را فراهم مي‌كند كه مي‌بايست از خانه و محل سكونت خود فاصله گرفته و براي درمان به شهرستان ديگري مراجعه كنند.
از طریق عملیاتی شدن این برنامه:
- پرداختی‌های تشویقی زمینه ماندگاری پزشکان در این مناطق را فراهم نماید.
- کمبود حدود 1800 پزشک متخصص مورد نیاز مناطق محروم به تدریج برطرف می‌گردد.
- دسترسی مردم به پزشکان در مناطق محروم افزایش یافته و زمینه بهره‌مندی مردم در نزدیک‌ترین فاصله به مکان زندگی‌شان فراهم می‌گردد.
- این برنامه به میزان 1 درصد از پرداخت مستقیم از جیب مردم (OOP ) را کاهش خواهد داد.
حضور پزشكان متخصص مقیم در بيمارستان‌هاي دولتی
- درحال حاضر در اکثر بیمارستانهای کشور ( دولتی وخصوصی ) در ساعات عصر وشب وایام تعطیل پزشک متخصص وجود ندارد ومردم از این امکان محروم هستند .
- بااجرای این برنامه در 380 بیمارستان دولتی کشور 1500 نفر پزشک متخصص در ساعات عصروشب وایام تعطیل مقیم خواهند شد ومردم به آنان برای بیماریهای اورژانسی دسترسی پیدا می کنند
ارتقای کیفیت خدمات ویزیت در بیمارستانهای دولتی
دستاورد عینی :
با توجه به اینکه ویزیت سرپایی در بخش خصوصی یکی از ریشه های اصلی پرداخت مستقیم از مردم در بخش سلامت کشور می‌باشد. افزایش انگیزه پزشکان در بخش دولتی از طریق متناسب سازی حق الزحمه ویزیت پزشکان در بخش دولتی باعث فعال شدن کلینیکهای دولتی و امکان پاسخگویی به نیازهای مردم در بخش‌های دولتی خواهد شد. به گونه‌‌ای که مردم به جای پرداخت مبلغ 190000 ریال در مطب خصوصی، مبلغ 30000 ریال به ازای یک ویزیت پزشک متخصص خواهند پرداخت و خدماتی مشابه مطب در کلینیک ویژه بیمارستان های دولتی می گیرند.
- این برنامه به میزان 1 در صد از پرداخت مستقیم از جیب مردم (OOP) را کاهش خواهد داد.
بااجرای این برنامه در 380 بیمارستان دولتی کشور 1500 نفر پزشک متخصص در ساعات عصروشب وایام تعطیل مقیم خواهند شد ومردم به آنان برای بیماریهای اورژانسی دسترسی پیدا می کنند
برنامه حفاظت مالی از بیماران صعب‌العلاج، خاص و نیازمند
در این برنامه بیماران مبتلا به بیماریهای خاص و صعب العلاج تحت عنوان مشترک بیماریهای ویژه تحت پوشش معاونت درمان وزارت بهداشت قرار گرفته و هزینه های بالای تشخیصی و درمانی بیماری آنها که مشمول بیمه نمی باشند طبق بسته خدمتی تعیین شده تحت حمایت قرار خواهد گرفت.
- مراکز جامع هر یک از بیماریهای ویژه در سایت وزارت متبوع معرفی شده و همه بیماران و پزشکان از آن مطلع خواهند شد. بیماران مبتلا به هر یک از بیماریهای فوق از هر نقطه از کشور به این مراکز ارجاع شده و توسط مددکار بیمارستان مرجع برای دریافت خدمات مربوطه پس از بررسی مددکاری هدایت خواهد شد.
- بیماران نیازمندی که توان پرداخت 10-5% فرانشیز خود را ندارند نیز توسط این ردیف بر حسب تشخیص سیستم مددکاری حمایت می شوند.
- بیماریهای دیگری نیز که هزینه زیادی به بیمار و خانواده تحمیل می کنند و تاکنون جزو لیست بیماریهای ویژه قرار نگرفته اند توسط کمیته مربوط به تعیین اولویت بیماریها و بر حسب توان دولت به تدریج تحت پوشش قرار خواهند گرفت. تا زمان پوشش کامل این بیماران، خدمات بستری آنها از پوشش خاص مددکاری نیازمندان، توسط این معاونت حمایت خواهد شد.
- این برنامه به میزان 1,7در صد از پرداخت مستقیم از جیب مردم (OOP) را کاهش خواهد داد.
نظارت بر حسن اجرای برنامه های تحول سلامت
- در کنار هفت بسته خدمتی طرح تحول سلامت، جهت نظارت و پایش عملکرد آنلاین تحت نظر ستاد طرح تحول در تمام سطوح کشوری- دانشگاه و بیمارستان ،بسته ای نظارتی تحت عنوان " نظارت بر حسن اجرای برنامه های تحول سلامت" طراحی و همزمان با اجرای بسته ها اجرا خواهد شد.
طرح تحول نظام سلامت به عنوان یکی از طرح‌های بزرگ ملی اتفاق افتاد و کشور توانست ظرفیت‌های بسیار خوبی را در زمینه زیرساخت‌های بیمارستانی و مراکز بهداشتی درمانی، مجهز شدن بیمارستانها و تجهیزات قابل توجهی در حوزه‌ی بهداشت و درمان، همچنین تربیت نیروهای متخصص و دستیاران و سایر رده‌های پزشکی انجام دهد. این توسعه‌ها باعث شد در اغلب شهرستان‌های استان اصفهان نیروی متخصص پزشکی داشته باشند و این امر باعث ایجاد سهولت برای مردم در زمینه پرداخت هزینه شخصی و خصوصاً کاهش بحث هزینه‌های بخش بستری در اصفهان و تمام نقاط کشور شد. از این فرصت برای افزایش تخت‌های بیمارستانی، بازسازی و نوسازی بیمارستانهای موجود، تجهیز بیمارستانها، نوسازی و بازسازی مراکز بهداشتی و خانه‌های بهداشت در اغلب نقاط استان استفاده شد. ظرفیت عظیمی که در ساخت و توسعه تخت‌های بیمارستانی و تخت‌های آی‌سی‌یو موجود بود، همچنین حضور نیروهای متخصص در سراسر استان باعث شد که کشور و خصوصاً این استان در شرایط کرونا، آسیب کمتری ببیند. کرونا بیماری جهانی و اپیدمی غیر قابل پیش‌بینی ایجاد کرد. در این شرایط و حجم بیمار خصوصاً بیماران بستری اگر این امکانات، تجهیزات وجود نداشت، تلفات خیلی بیشتر می‌شد.
منابع:
- مصاحبه با دکتر علیرضا یوسفی، تیر ماه 1400
- مصاحبه با دکتر غلامرضا اصغری، تیر ماه 1400
- گروه تدوین تاریخ دانشگاه، آذر ماه 1399
