به طور کلی مکتب پزشکی اصفهان، از زمانهای پیشین، از معروفیت خاصی برخوردار بوده و طبق نظر مورخین، حکیم بزرگ و فرزانه ایران ابوعلی سینا، در این شهر به تدریس علوم پزشکی و داروشناسی مشغول بوده و بخشی از شاهکار علمی خود «قانون» را در این شهر نگاشته است، ولی با وجود اینکه مدارس و حوزههای علمی این شهر از معروفیت و اعتبار ویژهای برخوردار بودند، ولی تا سال 1329 شمسی، آموزشگاه عالی بهداری تنها مرکز علمی در اصفهان بود که به شکل نوین به امر آموزش عملی در این شهر اختصاصی داشت.
آموزشگاه عالی بهداری در آذرماه 1325 به همت استاد فقیه و ممتاز، خدمتگزار بزرگ شهر اصفهان مرحوم آقای دکتر مرتضی حکمی در خیابان احمدآباد افتتاح و پس از مدتی از آنجا به گوشهای از دبیرستان سعدی منتقل گردید که آزمایشگاههای این دبیرستان مورد استفاده دانشجویان قرار میگرفت.
با افزایش جمعیت، این مرکز به تنهایی گردید تکافوی نیازمندیهای مردم را نداشت، بدین ترتیب مردم متقاضی تأسیس دانشگاه و دانشکده پزشکی در اصفهان شدند و دانشکده پزشکی در سال 1329 در جوار آموزشگاه عالی بهداری با داشتن دوره شش ساله تحصیلی و اجازه صدور دیپلم دکترا در پزشکی کار خود را آغاز کرد.
تا این زمان، اصفهان فاقد دانشکده داروسازی بود و ضمن برخورداری از سنت کهن و با استفاده از پزشکی سنتی، اطباء و حکمای سنتی، به درمان بیماران با استفاده از گیاهان دارویی میپرداختند و عطاریهای این شهر به عنوان عرضه کنند گان داروهای طبیعی و گیاهی از اعتبار و معروفیت خاصی برخوردار بودند و تا به امروز هم این اعتبار خود را حفظ نمودهاند.
پس از تأسیس دارالفنون در تهران و تربیت داروسازان جدید و ورود داروهای شیمیایی به ایران سه داروخانه به سبک جدید در اصفهان تأسیس شد که به ارائه داروهای شیمیایی میپرداخت. این سه داروخانه به ترتیب عبارتند از: داروخانه فرح بخش، داروخانه فردوس، داروخانه آتش که داروخانههای فرحبخش و فردوس در بازار و داروخانه آتش در خیابان طالقانی قرار داشت در بین این داروخانهها، داروخانه فردوس از فعالیت گستردهتری برخوردار بود و میتوان این داروخانه را حتی به عنوان اولین لابراتوار داروسازی در اصفهان محسوب نمود. این داروخانه که به همت مرحوم آقای دارویی پدر آقای دکتر دارویی تأسیس شده بود با تهیه بعضی ماشین آلات داروسازی در محوطههای ضمیمه داروخانه، علاوه بر ارائه خدمات دارویی به بیماران، اقدام به ساخت دو فرآورده بسیار معروف که قرص سانتور «Santor Tablet» که حاوی سانترین، داروی معروف ضدکرم و دیگری یک نوع لیمولاکس بود که به عنوان مسهل مصرف میشد، مینمود و به قدری این دو فرآورده مورد توجه قرار گرفت که حتی به کویت و کشورهای اطراف خلیج صادر میگردید.
داروخانه فردوس هم اکنون در محل سابق خود به انجام خدمات دارویی مشغول است و دارای یک موزه شخصی از اولین فرآوردههای «اسپیسیالیته» دارویی است که از فرانسه وارد میشد و در داروخانههای ایران عرضه میگردید که هنوز تعدادی از ماشین آلات داروسازی آن نیز موجود است.
با توجه به نیاز درمانی کشور به داروساز تحصیل کرده و گسترش واحدهای ساخت دارو، لزوم تربیت متخصصین داروساز لازم به نظر میرسید، به این ترتیب در سال 1335 درخواست مرحوم آقای دکتر اوژند (مبنی بر تأسیس دانشکده داروسازی در اصفهان) مورد تأیید قرار گرفت و این موافقت طبق تلگرافی از طرف آقای دکتر مهران وزیر فرهنگ وقت به آقای دکتر اوژند ابلاغ گردید.
پس از وصول تلگراف مذکور، اولیاء دانشکده پزشکی اصفهان با همکاری علاقمندان به تأسیس دانشکده داروسازی، فعالیت خود را در مورد تنظیم و تدوین برنامه و آئین نامهها آغاز و پس از تهیه مقدمات و تجهیزات لازم در تابستان 1335 طی یک مسابقه ورودی اقدام به پذیرش دانشجو نمودند و تعداد 13 نفر جهت تحصیل در رشته داروسازی در این دانشکده انتخاب گردیدند. اسامی پذیرفتهشدگان در اولین سال تأسیس دانشکده داروسازی به شرح زیر است:
- علی جلوه - بهرام حمصی - مصطفی رستمیان - محمد ریاحیزاده - معتمد شمس - علی صادقی دولت آبادی -کمال علوی خوراسگانی - مهدی کیمیائی - عزیزالله گلزار - ابراهیم ماکوئی
- مرتضی میرمقتدائی - محمدحسین نوری نکوئی
اولین جلسه درس داروسازی در اصفهان در ساعت 2 بعدازظهر روز 1335/10/16 نوری در یکی از کلاسهای کوچک دانشکده پزشکی واقع در کوی هزارجریب برگزار گردید.
از آن زمان تاکنون این دانشکده با طی فراز و نشیبهای فراوان به ترتیب دانشجویان داروسازی همت گماشته و بیش از هزار نفر فارغالتحصیل در رشته دکترا و فوق لیسانس داروسازی تربیت نموده و در حال حاضر تربیت دانشجویان رزیدنتی در سطح Ph. D در رشتههای فارماکو گنوزی، شیمی داروئی، فارماسویتیکس (داروسازی) یکی از معتبرترین دانشکدههای داروسازی در سطح کشور بوده و فارغالتحصیلان رشته فارماکوگنوزی آن هم به عنوان اولین فارغالتحصیلان در سطح کشوری و بینالمللی باعث افتخار و سرافرازی اصفهان و کشور بودهاند.
منابع:
- راهنمای پزشکی استان اصفهان، به کوشش ملیحه سلیمانیان، مصاحبه دکتر فریبرزمعطر،انتشارات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، 1376.
- از مکتب خانه تا دانشگاه، دکترعباس ادیب، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان،1393
- دفتر مستند سازی تاریخ توسعه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، 1399.