رابطین بهداشــتی نقش مهمی در مقوله ســلامتی دارند زیرا از طریق فراهم نمودن اطلاعات، یادآوری، و تذکر به افزایش ســطح آگاهی عمومــی کمک میکنند. رابطین بهداشــتی به عنوان افراد تسهیل‌گر و رابط بین نهادهای متولی بهداشت و جامعه هدف تأثیر بسزایی در اتخاذ رفتارها و شــیوه‌های زندگی ســالم، تغییر نگرش و برانگیختن تغییر رفتار در جامعه دارند. آنها به دلیل این که خود از اعضاء جامعه هســتند، به دلیل ارتباط مداوم رعایت نکات بهداشــتی را توسعه داده و مردم نیز تحت تأثیر آنها عمل میکنند و انتقال پیام‌ها توســط آنها به خوبی صورت گیرد. رابطین به دلیل ساخت الگو در جامعــه تأثیرات بلند مدتی در درک و باور، نگــرش و اعتقاد افراد ایجاد میکنند بنابراین در رابطه با مسایل بهداشتی و سلامتی نباید آنان را دســت کم گرفت زیرا ضریب نفوذ بالایــی دارند.
وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی با انگیزه حل مشکلات بهداشــتی حاشیه‌نشینان شــهری برای اولین بار در پایان دهه 60 اقدام به طراحی و اجرای «طرح رابطین بهداشــت» نمود، ســپس برنامه داوطلبان شهري با هدف ارتقاء سطح سلامتي مــردم و در قالب طرح رابطین بهداشتی ایجاد گردید. با توجه به دستاوردهاي مهم در سال 1371 به صورت برنامه کشور سازمان‌های مردم نهاد در کلی‌ترین معنا، به سازمانی اشاره می‌کند که مستقیماً بخشی از ساختار دولت محسوب نمی‌شوند اما نقشی بسیار مهمی به عنوان واسطه بین فرد فرد مردم و قوای حاکم و حتی خود جامعه ایفا میکنند.
اصفهان از جمله استان‌ها و شهرهای پیشگام بود که برای اولین بار طرح رابطین بهداشتی در مراکز بهداشتی و محله‌های مختلف شهر به اجرا در آمد. این رابطین بهداشت از بین خانم‌های معین و مطمئن در محله‌ها به عنوان پیام‌رسان و رابطین بهداشتی بین دانشگاه و شهروندان بدون هیچ چشم‌داشت و بار مالی فعالیت می‌کردند. این طرح با جذب تعدادی از خانم‌های خانوار از درون هر 50 خانوار هر محله به اجرا در آمد و برای هر کدام از آنها کارت بهداشتی صادر گردید. این خانم‌ها آموزش‌هایی را که به صورت هفتگی در مراکز بهداشتی درمانی فرا می‌گرفتند به درون خانوارهای تحت پوشش انتقال می‌دادند. علاوه بر این که پیگیری عدم مراجعه خانوارها برای دریافت خدمات و اعلام موارد تولد و مرگ و مهاجرت در همان خانوارها و حل مشکلات بهداشتی محله جزء کارهایی هست که این قشر انجام می‌دهند علت انتخاب رابطین بهداشتی از میان خانم‌ها به این دلیل بود که اساساً خانم‌ها برای ارائه خدمات خانواده مناسب‌تر هستند.
از جمله شرایط رابط بهداشت، داشتن حداقل سواد خواندن و نوشتن، علاقمندی به شرکت در فعالیت‌های اجتماعی، رازداری و صداقت و داشتن رضایت همسر بود.
عمده فعالیت‌های رابط بهداشت:
- تحت پوشش قراردادن 20 تا 50 خانوار
- شناسایی افراد نیازمند به مراقبت‌های بهداشتی درخانوارهای تحت پوشش
- حضور مرتب داوطلبان سلامت در کلاس‌های آموزش همگانی
- شناسایی و پیگیری مشکلات سلامتی محله وانعکاس آن به مسؤولین مرکز بهداشتی درمانی و پایگاه
- انتقال پیام‌های آموزشی به خانوارهای تحت پوشش و سایر اعضاء جامعه
- مشارکت گروهی در فعالیت‌های هنری فرهنگی و اجتماعی
منابع:
- مصاحبه با مهندس علی معطریان، کارشناس بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
- دفتر مستندسازی تاریخ توسعه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
