در بین سال‌های 1296-1292 (1918-1914) ابتدای جنگ‌های بین المللی اول مرحوم حاجی آقا نورالله نجفی قطعه زمینی را که به نام باغ آلبالویی معروف و وصل به کوچه «پشت مطبخ» بود خریداری و با کمک چند نفر از خیرین اصفهان با ساختن چند اطاق خشتی بنای اول شفاخانه خورشید، بیمارستان کحالی و مقاربتی و یا کحالی و زهروی را ریخت.
اما حاجی آقا نورالله نجفی کی بود؟ شیخ محمد تقی ایوان کی یا ایران کی از ایوان کی به اصفهان آمد و پس از اندک مدتی در مسجد شاه شروع به تدریس نمود و در همان پشت مسجد شاه نیز ساکن گردید که بعدها خانواده او به نام مسجد شاهی‌ها یا مسجدشاهی معروف شد و شیخ محمدباقر فرزند او نیز پس از پدر در مسجد شاه به تدریس پرداخت. اولاد شیخ محمد باقر که به ترتیب عبارت بودند از:
1- شیخ محمدباقر معروف به آقا نجفی که در امامزاده احمد مدفون است.
2- شیخ محمدعلی ثقه‌الاسلام که در مسجد نیز نماز می‌گذاشت.
3- حاج آقا نورالله که از پیشوایان و زعمای مشروطیت در اصفهان بود و حضرات صمصام السلطنه و ضرغام السلطنه به دعوت او به اصفهان آمدند.
در سال 1334 قمری که اغلب وکلای مجلس شورای ملی و سرشناسان تهرام عازم اصفهان شدند، حاج آقا نورالله بود که به آنان کمک فراوان نمود. در آذر ماه 1306 شمسی بنا به دعوت او عده زیادی از علمای اصفهان و شیراز در قم اجتماع نمودند و در اصفهان و شیراز تعطیل عمومی اعلام شد. تیمورتاش و حاج فخر السلطنه برای مذاکره با آقایان از تهران به قم آمدند لکن کار تمام نشد در همین بین حاج آقا نورالله مریض گشت و دکتر امیر اعلم برای معالجه او به قم آمد ولی معالجاتش مؤثر نشد و حاج آقا نورالله در دی ماه همان سال در قم در گذشت. حاج آقا نورالله طبع شعری هم داشت و در اشعار خویش «نور» تخلص می‌نمود.
اما در باره زمین باغ آلبالویی و بیمارستان خورشید باید گفت شاید وجه تسمیه از آن جهت باشد ک در زمان پایتختی اصفهان یعنی دوران حکومت صفویه، در حوالی «باغ آلبالویی» که بعدها بیمارستان خورشید شد باغ یا عمارتی به این نام وجود داشته است و یا آن که به مناسبت نام بانی او «حاج آقا نورالله» خورشید نامیده شد ه است. در هر صورت بیمارستان خورشید در اختیار اداره بهداری بود و خواه ناخواه رئیس بهداری وقت اداره امور بیمارستان را نیز به عهده داشتکه از آن جمله می‌توان نام دکتر سید احمد خان احتشام الحکماء و سید احمد خان پزشک را نامبرد و بالاخره در تاریخ دوازدهم بهمن 1309 دکتر مهدی فیلسوف به کفالت بیمارستان خورشید منصوب گردید. در این سال این بیمارستان که جزء موقوفه مرحوم حاج آقا نورالله بود و از محل درآمد موقوفات آن اداره می‌گشت، به بلدیه (شهرداری) اصفهان منتقل شد و در سال 1310 و در زمان ریاست میرزا حسین خان جلالی تقاضای ثبت آن به نام بلدیه اصفهان گشت و روی سنگ مرمری نیز به نام بلدیه اصفهان ثبت و در مدخل بیمارستان نصب گردید.
در اردیبهشت ماه سال 1310 شمسی آقای سناتور مسعودی مدیر روزنامه اطلاعات، سفری به اصفهان نمود و جزء برنامه ایشان بازدید از چهار مؤسسه شهرداری را قرار داده بودند که در روزنامه اطلاعات مورخ 28 اردیبهشت ماه 1310 در مورد بازدید خود از بیمارستان خورشید چنین می‌نویسد:
در این بازدید آقای رئیس صحیه اصفهان و رئیس صحیه قشون نیز برای مشاهده ساختمان جدید مریض خانه خورشید آمده بودند و آقای دکتر عیسی قلی خان «امیر نیرومند» طبیب و رئیس صحیه بلدیه راهنمایی می‌کرد اما تا وقتی که گفته نشده بود مریض خانه همین جا است باور نمی کردم ساختمان کوتاهی که مثل کاروانسرا دور تا دور ساخته اند، مریض خانه خورشید باشد، زیرا هیچ شباهتی به بنای مریض خانه نداشت و حتی برای زندگی فامیلی هم تناسب نداشت. عمارت مریض خانه یک طبق و مرکب بود از اتاق‌های کوچک کوچک در ردیف هم که از یک طرف درهای آن به صحن کاروانسرا باز می‌شد و درهای دیگر آن به یک دهلیز تاریکی در پشت بنا باز می‌گردید. اتاق‌ها نه برای خواباندن مریض خوب بود و نه برای سایر احتیاجات یک مریض خانه و من تعجب می‌کنم با این سلیقه‌های زیادی که تا کنون برای ساختمان پیدا شده و عمارت‌های قشنگ دو طبقه معمول گردیده است، چطور این قدر بی علاقگی و بی سلیقه‌گی نسبت به ساختمان مریض خانه خورشید به کار رفته و بهتر بود این بنا پس از خاتمه به مؤسسات دیگر بلدیه تخصیص داده می‌شد، مثل دارالمجانین، و دارالرضاعه را مطابق اسلوب امروز می‌ساختند.
از تاریخ 26 آذر 1306 تا تیر ماه 1310 آقای دکتر عیسی قلی برومند به موحب ابلاغی که از طرف حاکم اصفهان (استاندار) فتح الله جلائی صادر می‌گردد، به سمت مدیر بیمارستان خورشید تعیین می‌گردد. روزنامه اطلاعات در تاریخ 4 مرداد 1311 در مورد بیمارستان خورشید می‌نویسد:
"مریض خانه خورشید در اراضی که از طرف مرحوم حاجی آقا نورالله واگذار شده بود ساخته شده و ضمنا قریه خولنجان واقع در بلوک لنجان را تخصیص به مخارج این مریض خانه دادند و چون عایدات مزبور تکافو نمی کرد و هشتصد تومان هم منال دیوان داشت، بر اثر مذاکرات وزارت داخله با وزارت مالیه منال مذکور هم تخصیص به ساختمان مریض خانه خورشید داده شد. ضمنا با اقدامات حکومت اصفهان مبلغی هم اعانه جمع‌آوری گردید که جمعا بالغ بر 47800 ریال گردید. علاوه بر این مبلغی هم اضافه شد که قرض بلدیه اصفهان است و به این ترتیب مریض خانه خورشید تکمیل گردید. فعلا دارای 20 تختخواب با لوازم است و انتظار طبیب و جراح دارند که از طرف وزارت داخلی و صحیه کل مملکتی باید اقدام شود.
در زمان ریاست صحیه مملکتی ژنرال کلیته، از 18 مهرماه 1311 مدیریت بیمارستان خورشید به آقای دکتر مهدی فیلسوف که از اول فروردین همان سال از ریاست بهداری کرمان و بلوچستان استعفا کرده و به اصفهان آمده بودند بنا به پیشنهاد انجمن شهر واگذار شد. آقای دکتر فیلسوف با تماس با انجمن (بلدیه) شهر و شهرداری موفق شد تا حدی وسایل آشپزخانه بیمارستان را تهیه و بیست تخت نیز جهت بستری نمودن بیماران تهیه نماید و یک محکمه عمومی (درمانگاه) نیز به این شفاخانه خورشید آماده و شروع به کار کرد. در 18 اردیبهشت 1312 ، زمان استانداری آقای رضا افشار، آقای دکتر کاچپرونی که آن زمان در بیمارستان بغوسخانیان جلفا کار می‌کرد به سمت ریاست مریض خانه خورشید منصوب شد. دکتر کاچپرونی پس از چهار سال جای خود را به دکتر سید حسن میرعلایی که قبلا سمت ریاست بیمارستان کحالی (چشم پزشکی) را داشت واگذار کرد.
متن حکم ریاست بیمارستان دکتر میرعلایی:
«چون بیمارستان کحالی و امراض مقاربتی اصفهان توأم گردیده و از اجتماع آنها مریض خانه واحدی به نام شفاخانه خورشید تشکیل یافته و برای سرپرستی و حسن انتظامات آن انتخاب یک نفر رئیس مسؤول ایجاب گردید، معهذا علاوه بر تصدی شغل چشم پزشکی بیمارستان کحالی که از اول سال جاری عهده دار هستید از این تاریخ ریاست شفاخانه خورشید هم به شما محول می‌شود...».
ریاست دکتر میرعلایی نیز بیش از دو سال به طول نیانجامید و در سال 1318 به علت بیماری تیفوس درگذشت. در مدت 7 سال از 1318 تا 1325 به ترتیب آقایان دکتر عماد حکمت، دکتر آذرنوش، دکتر سن قلی اوژند و دکتر مسیح جلوه هر کدام چند سالی علاوه بر ریاست و یا کفالت بهداری، ریاست بیمارستان خورشید را نیز به عهده داشتند.
قبل از آن که خیابان استانداری احداث گردد، در ورودی بیمارستان خورشید در ورودی دبیرستان ادب سابق (اداره کل آموزش و پرورش) فعلی بود. در 25 تیرماه 1326 که این بیمارستان به آموزشگاه عالی بهداری تحویل گردید، ساختمان آن عبارت بود از چند اتاق خشت و گلی در شمال و مغرب بیمارستان که به هیچ وجه تکافوی احتیاجات آموزشی و درمانی را نمی نمود.
یک سال بعد بر اثر فعالیت اولیای آموزشگاه بهدای، دانشگاه تهران نقشه ساختمان بیمارستان خورشید را تهیه نمود و شرکت ایران سوئیس برنده مناقصه گردید اما از آنجا که بودجه کافی در اختیار آموزشگاه نبود، قرار شد که هر چه وزارت دارایی پول داد به همان میزان شرکت ایران و سوئیس کار را ساخته و تحویل دهد. در نتیجه کار به کندی پیشرفت نمود چون بودجه آن روز آموزشگاه بسیار ناچیز بود و نمی توانست جوابگوی ساختمان بیمارستان باشد. تا بالاخره در سال 1329 ساختمان شمال غربی بیمارستان به اتمام رسید و در زمان ریاست دانشگاهی آقای دکتر نامدار رسما افتتاح و به کارمشغول شد.
بیمارستان خورشید به غیر از قسمت جدیدی که در سمت شمال شرقی به تازگی خریداری و در آن مشغول ساختمان برای توسعه بیمارستان است، نزدیک به چهار هزار متر مربع مساحت دارد که از سه ساختمان مجزا و با استیل‌های مختلف در زمان‌های مختلف و متفاوت ساخته شده تشکیل یافته است.
ابتدا ساختمان خشت و گلی که نمای آجری دارد و در قسمت جنوبی دارای ایوانی با ستون‌های تاریخی، قسمت شرقی این ساختمان چندی پیش به علت ویرانی با موافقت دانشگاه خراب شد و بقیه نیز به محض آماده شدن ساختمان جدیدی که در قسمت شمال شرقی بیمارستان است ویران خواهد گردید. در حال حاضر در طبقه همکف این ساختمان قسمت‌های اداری و در طبقه فوقانی که فاقد آسانسور می‌باشد اتاق کارورزان، خوابگاه و ناهارخوری قرار دارد.
سپس بخش عفونی بیمارستان خورشید. در ضلع جنوبی بیمارستان ساختمان آبرومندی وجود دارد که در سال 1344 با کمک مالی (9000000 ریال) شرکت ملی نفت و بودجه دانشگاه ساخته و در اختیار بیمارستان قرار گرفت. نقشه این ساختمان را مهندس ملک التجار تهیه نمود و زیر نظر خود ایشان نیز ساخته و تحویل گردید و توسط آقای دکتر اقبال افتتاح و مورد بهره برداری قرار گرفت. این ساختمان که به نام بخش عفونی نامیده شد، حاوی 30 تختخواب برای بیماران، یک اتاق کنفرانس که به نام تالار اقبال نامیده می‌شد و همین اتاق نرسینگ، اتاق پذیرش و یک زیرزمین برای شوفاژ و همچنین اتاق‌های مجزا در زیرزمین برای بیماری‌ها ی مسری بود.
در سال 1349 در ضلع شمال غربی بیمارستان خورشید، قسمتی از ساختمان قدیم به طرز آبرومندی مرمت و در اختیار کلینیک ویژه قرار گرفت تا بیمارانی که ممکن است نخواهند در بیمارستان‌های دولتی و یا خصوصی بستری گردند بتوانند از پزشکان مجرب و متخصص دانشگاه که مطب خصوصی ندارند استفاده نمایند و از این کلینیک بهره مند شوند. سپس بقیه ساختمان ضلع شمالی این بیمارستان نوسازی گردید. قسمت هم کف به بخش خصوصی اختصاص یافت و در آن اتاق‌های یک تخت و دو تخت و پنج تختخوابی آماده گشت.
لوله کشی و کانل کشی آن تکمیل و تهویه مطبوع پیدا کرد. در طبقات دوم و سوم نیز کانال کشی و کانال‌های فاضلاب تعویض گشت و تبدیل به یک بخش صد تختخوابی داخلی آموزشی گردید. قسمت زیرزمین نیز که الان قسمت رادیولوژی است تبدیل به آمفی تأتر و داروخانه و کافه تریا خواهد گشت و سالن غذاخوری کارمندان و لابراتور نیز در همین طبقه مستقر خواهد گشت. در ضلع شمال شرقی این بیمارستان نیز قطعه زمینی اخیرا خریداری و ضمیمه بیمارستان شده که مشغول ساختمان می‌باشند.
منابع:
-منتشر شده در نشریه "اخبار دانشگاه" در سال 1350
-گروه تاریخ چند رسانه ای دانشگاه علوم پزشکی اصفهان